Atopie

Wat is atopie ?
Atopie is een allergische aandoening bij hond en kat. Het is de verzamelnaam voor allergieën tegen onschuldige stoffen (allergenen) uit de omgeving (o.a. stuifmeel, huidschilfers en huisstofmijten), waar het afweersysteem overgevoelig op reageert. De gevolgen hiervan zijn jeuk en ontsteking in de huid.

Hoe ontstaat het ?
Atopie ontstaat bij dieren met een erfelijke overgevoeligheid en een gevoelige huid. Na het binnen dringen van een stof via de huid, kan het afweersysteem dit als vijand gaan zien en er bij een volgend contact allergisch op reageren. De eerste verschijnselen treden vaak al op jonge leeftijd op (1-3 jaar). Atopie komt meer dan gemiddeld voor bij o.a. Retrievers, Terriers, Boxers en Duitse herders.

Wat zijn de klachten ?
De meest opvallende symptomen bij atopie zijn jeuk en huidveranderingen die ten gevolge van krabben en likken optreden (kale plekken, roodheid, olifantshuid). De huidafwijkingen zijn voornamelijk te vinden bij de oksels, liezen, buik, poten, kop en oren. De barrièrefunctie van de huid bij atopie-patiënten is verslechterd en de huid is gevoeliger voor bijkomende infecties met bacteriën en gisten, die de klachten verergeren. Afhankelijk van de oorzaak kan het zijn dat de klachten alleen in bepaalde seizoenen voorkomen (stuifmeel). Ook het klimaat, stress en hormoonschommelingen kunnen de ernst van de klachten beïnvloeden.

Hoe wordt de diagnose gesteld ?
Er is geen test waarmee gegarandeerd de diagnose atopie kan worden gesteld/uitgesloten. Bovendien kan het beeld erg lijken op andere ziektes. Voor de diagnose atopie moeten dan ook allereerst de klachten en de ziektegeschiedenis passend zijn. Daarnaast moeten andere ziektes (voedselovergevoeligheid, vlooienallergie, infecties) die soortgelijke klachten kunnen geven worden uitgesloten. Vervolgens kan door een bloedonderzoek en/of een huidtest een indicatie gekregen worden waar een dier allergisch voor is.

Wat zijn de behandelmogelijkheden ?
De behandeling bestaat uit het aanpakken van de oorzaak en/of de gevolgen van atopie. De atopie zelf is niet te genezen en daarom is behandeling meestal levenslang nodig. Elke atopie-patiënt is anders en daarom verschilt het behandelplan per patiënt. Ook het wisselen van de klachten door de tijd heeft invloed op de therapie. Regelmatige controle (zeker i.v.m. de bijkomende infecties die vaak terugkomen) is daarom erg belangrijk. Het behandelplan kan bestaan uit één of meerdere van de volgende behandelingen:

• Vermijden van de allergenen waarvoor het dier allergisch is. Dit is praktisch gezien vaak moeilijk uitvoerbaar. Bij een allergie tegen huisstofmijt kan een hypoallergeen (anti-mijt) ligbed nuttig zijn.
• De patiënt verminderd gevoelig maken voor de allergenen met een zogenaamde allergeen-specifieke immunotherapie (ASIT) c.q. hyposensibilisatie. Op basis van de uitslag van de allergietest kan een specifieke behandelingsvloeistof aangemaakt worden, met als doel het lichaam geleidelijk te laten wennen aan de allergenen. Het duurt gemiddeld 3 tot 7 maanden voordat deze behandeling zichtbaar resultaat laat zien. Zo’n 70% van de patiënten heeft uiteindelijk baat bij deze levenslange therapie.
• Corticosteroïden (prednisolon e.d.) tabletten of injectie. Deze medicijnen remmen het afweersysteem, en daarmee ook de allergische reactie en de jeuk. Over het algemeen werken deze middelen goed, maar hebben ongewenste bijwerkingen die vooral bij langdurig gebruik (wat bij atopie nodig is) kunnen optreden.
• Apoquel (oclacitinib) Dit middel biedt snelle en langdurige verlichting van pruritus en verbetert huidlaesies zonder de bijwerkingen waarmee vaak gebruikte therapieën zoals (gluco)corticosteroïden gepaard gaan.
• Cyclosporine (zoals Sporimune AST). Ook dit medicijn remt effectief de allergische reactie en de jeuk. De bijwerkingen van Cyclosporine zijn echter veel geringer dan corticosteroïden.
• Medicijnen tegen de bijkomende infecties. Dit kunnen antibiotica tegen bacteriële infectie's, of medicijnen tegen gisten of schimmels zijn. Soms worden bepaalde medicinale shampoos curatief of preventief ingezet.
• Ondersteunende middelen. Er zijn speciale voedingen (Dermatology HPM virbac) met bestanddelen die de barrièrefunctie van de huid verbeteren en die ontstekingsremmend werken. Dit kan soms een dusdanige verlichting van de klachten geven dat medicatie minder of helemaal niet meer nodig is. Ook zijn er voedingssupplementen (Dermgard tabletten) met vergelijkbare effecten.